برنامه سازمان بورس برای بازنگری در الزامات افشای معامله
دوشنبه 30 بهمن 1402

برنامه سازمان بورس برای بازنگری در الزامات افشای معامله


 
ولی‌اله جعفری مدیر نظارت بر ناشران با اشاره به اصلاحات در دستورالعمل‌ها و مقررات سازمان در نشست ارتقای شفافیت بازار سرمایه، ضرورت‌ها و فرصت‌های بهبود گزارشگری حسابرسان معتمد، اعلام کرد: هیات مدیره سازمان بورس مهر سال ۱۴۰۱، دستورالعمل حاکمیت شرکتی را اصلاح و آذر همان سال به ناشران بورسی و فرابورسی و موسسات حسابرسی ابلاغ کرد.

حذف الزام به ارائه پیش‌بینی سود هر سهم

سال ۹۶ اصلاحاتی در دستورالعمل‌های اصلی مرتبط با ناشران از جمله دستورالعمل افشا، معاملات با اشخاص وابسته و پذیرش آن انجام شد که مهمترین اصلاح، حذف الزام به ارائه پیش‌بینی سود هر سهم بود که پس از حذف آن بجای آن گزارش تفسیری مدیریت جایگزین شد.

حسابرسان باید در مجمع پیش رو حتما کنترل لازم را داشته باشند تا ناشران گزارش تفسیری مدیریت و فعالیت هیات مدیره مجمع را طبق نمونه ابلاغی سازمان، تهیه و منتشر کنند.

دستورالعمل حاکمیت شرکتی

همه نیازهای بازار طی سنوات اخیر در نسخه جدید لحاظ شده است. برخی نکات در دستورالعمل حاکمیت شرکتی برای سازمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و روی آنها تاکید ویژه شده است.

۸۴۱ شرکت سهامی عام در بورس پذیرفته شده است. مهمترین چالش امروز معاملات با اشخاص وابسته و امکان جابجایی منافع است. لذا در دستورالعمل حاکمیت شرکتی به ناشران اعلام شده برای معامله با اشخاص وابسته حتما باید از گزارش کارشناس رسمی دادگستری استفاده کنند.

بازنگری در الزامات تصویب و افشای معامله با اشخاص وابسته

یکی از برنامه‌های حوزه نظارت بر ناشران سازمان بورس در سال آینده، بازنگری در الزامات تصویب و افشای معامله با اشخاص وابسته است. این موضوع باید مراحل مقررات‌گذاری را طی و از لحاظ حقوقی بررسی شود.

برای کنترل معاملات با اشخاص وابسته، پیشنهاد شد اگر ناشر معامله ای با اشخاص وابسته در دارایی ثابت، مشهود و نامشهود و یا سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت داشته باشد، باید قبل از قطعیت معامله، مصوبه مجمع را اخذ کند. لذا به نظر می‌رسد منافع سهامداران در معاملات با اشخاص وابسته در نظر گرفته شده و برگزاری مجمع قبل از تصویب معاملات با اشخاص وابسته باشد.

موضوع احراز صلاحیت مدیران ناشران غیر نهادهای مالی در سازمان بورس در حال پیگیری بوده و برخی الزامات دارد که در صورت بسترسازی به مرحله اجرا گذاشته می‌شود.

ممنوعیت تملک سهام شرکت‌های اصلی

از دیگر موضوعات حائز اهمیت، ممنوعیت تملک سهام شرکت‌های اصلی از سوی شرکت‌های فرعی است. شرکت‌هایی که اقدام به ایجاد سهام تودلی می‌کنند، آثار آفت ایجادشده از این موضوع در شرکت‌های بزرگ خودروسازی و دیگر شرکت‌ها به وضوح قابل مشاهده است. نمایندگان موسسات حسابرسی در اجرای دستورالعمل حاکمیت شرکتی بر موارد فوق توجه بیشتری داشته باشند.

شرکت‌های در معرض تحریم

ناشران باید صورت‌های مالی شرکت‌های تحت کنترل را منتشر کنند اما به دلیل مسائل تحریمی از انتشار صورت‌های مالی خودداری می‌کنند که برای حل این موضوع باید نامه ای به سازمان بورس ارسال و اعلام کند این شرکت فرعی در خارج ثبت شده و بنا به دلایلی، امکان انتشار صورت‌های مالی برای آنها وجود ندارد.

طبق مجوزی که سازمان از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی دریافت کرده، اگر این دبیرخانه آن شرکت را جزو شرکت‌های در معرض تحریم بداند، امکان عدم انتشار صورت‌های مالی شرکت تحت کنترل وجود دارد. از موسسات حسابرسی درخواست می شود در حسابرسی و بازرسی قانونی شرکت‌های تحت کنترل، حساس باشند.

سهام خزانه

سهامی که بازارگردان جمع کرده و در دفاتر به عنوان سهام خزانه ثبت شده حق رای در مجمع و حق تقدم در افزایش سرمایه را دارد و سود به آن تعلق می گیرد.

برای اعضای هیات مدیره ناشرانی که از مقررات سازمان و استانداردهای حسابداری، قانون تجارت و اساسنامه تخطی می‌کنند ، گزارش تخلف تهیه می شود و این یک فرایند زمان‌بر را طی و از همه ابعاد پرونده آنها بررسی می‌شود. حسابرسان باید نسبت به حداکثر سود قابل تقسیم موضع‌گیری مناسبی داشته باشند.

نگاه‌های دقیق، موثر و کاربردی به حسابرسی

فرشاد اسکندر بیاتی عضو کمیته پذیرش و نظارت بر حسابرسی سازمان بورس نیز بر نقش حسابرسی در ارائه اطلاعات اشاره و اعلام کرد: ذینفعان برای اینکه بتوانند اطلاعاتی مالی را برای تصمیمات موثر اقتصادی مورد استفاده قرار دهند، نیاز به اطلاعاتی با خصوصیات و کیفیت‌های مشخص دارند. پیش نیاز دسترسی به این اطلاعات، حصول اطمینان از درستی، شفافیت و اتکاپذیری این اطلاعات است به این منظور ذینفعان از ابزارهای موجود و رایج و سیستم کنترل اطلاعات مالی همانند حسابرسی مستقل استفاده می‌کنند.

کیفیت کار حسابرسی از اهیمت بسیار بالایی برخوردار بوده و موضوعی چند وجهی است اما نگاه اکثریت ذینفعان این است نگاه‌های دقیق، موثر و کاربردی به حسابرسی به عنوان ابزاری مهم برای ارزیابی قابلیت اتکا گزارشات حسابرسی شود. چرا که در موارد فقدان و یا ضعف، ممکن است ذینفعان نتوانند اطلاعات در دسترس را مورد استفاده قرار داده و یا به آنها اتکا کنند.

کاهش اعتبار فرایند حسابرسی

فقدان و یا کاهش کیفیت حسابرسی مشکلات فراوانی را ایجاد می‌کند و موجب کاهش اعتماد استفاده کنندگان از صورت‌های مالی و کاهش اعتبار فرایند حسابرسی می شود.

اعتباردهی به صورت‌های مالی

کیفیت حسابرسی و نظارت محتوا دامنه گسترده ای دارد. کار حسابرسی به عنوان فعالیت نظارتی و یکی از ساز و کارهای حاکمیت شرکتی برای جلب و حفظ اعتماد سرمایه‌گذاران ضروری است. حسابرس مستقل از طریق اعتباردهی به صورت‌های مالی، تضمین قابلیت اتکا و یا تایید کیفیت اطلاعات مالی می‌تواند موجب حمایت از حقوق ذینفعان باشد. همچنین در انجام فرایند حسابرسی توجه به عوامل متعدد ضروری است. چرا که بر عملکرد حسابرسان اثر می‌گذارد.

مقررات نظارتی و حمایتی

اثربخشی نظارت بر موسسات معتمد معمولا از طریق بررسی اثر آن بر کیفیت حسابرسی و کیفیت گزارشگری می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. سرمایه‌گذاران به شفافیت و اطیمنان از رعایت حقوق از سوی ناشران توجه و علاقه دارند و هر چه این اعتماد در بین آحاد جامعه گسترش یابد، تمایل به سرمایه‌گذاری و توان مالی برای ناشران به منظور تامین منابع مورد نیاز افزایش می‌یابد.

بررسی‌های تاریخی مقررات بازار سرمایه حاکی از این است مقررات نظارتی و حمایتی به عنوان بخشی از بازار سرمایه پیوسته مورد توجه است. عوامل بسیاری چون بحث حاکمیت شرکتی، کیفیت حسابرسی، افشا و ارائه اطلاعات، سواد مالی و فعالیت‌های آموزشی در زمینه کیفیت و نظارت در حسابرسی می‌تواند ارزشمند باشد.

بند تحریف

آزاده مداحی عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا نیز با تاکید بر تعاملات بیشتر با حسابرسان، اعلام کرد: یکی از چالش‌های بسیار مهم در اغلب گزارش‌های تخلفاتی که به جامعه حسابداران رسمی ارجاع و به عنوان ایراد مطرح بوده، گزارش‌هایی تحت عنوان بند تحریف است که آثار مالی ندارد. این اظهار نظر با هدف اثر در تصمیم استفاده کننده است. بطور مثال اگر فردی خواهان سرمایه‌گذاری در بورس است و براساس صورت سود و زیانی تصمیم می‌گیرد، حسابرس بندی گذاشته و مشخص نیست آثار این بند تا چه اندازه در سود و زیان اثر دارد؟

آثار مالی بندها

آثار مالی بندها باید طبق آنچه که در استاندارد ۷۰۵ ذکر شده، امکان تصمیم‌گیری بیشتر را فراهم کند تا حسابرسی به نتیجه مورد نظر برسد. در برخی مواقع گزارشات حسابرسی به قدری توضیح داده شده که خارج از حوصله است و جمع بندی مشخصی از بندهای مورد نظر نمی‌شود. لذا اگر بند گزارش نامفهوم و حجم زیادی از توضیحات باشد، نمی‌تواند مبنای تصمیمات قرار گیرد.

طرح مسائل با اهمیت

اگر توضیح بیشتر در گزارشات منجر به فهم مطلب و شفاف شدن موضوع نکند بیشتر باعث گمراه‌کنندگی خواهد شد. صرف اینکه همه موارد ذکر شود نتیجه حسابرسی را حاصل نمی‌کند. بنابراین بهتر است طبق استاندارد، مسائلی مطرح شود که دارای بیشترین اهمیت در حسابرسی دوره جاری است.